Paribhashik Vedang Prakash Vol 10

भूमिका
संज्ञापरिभाषाविधिनिषेघनियमातिदेशाधिकाराख्यानि सप्तविधानि सूत्राणि भवन्ति । सम्यग् जानीयुर्यया सा संज्ञा, यथा वृद्धिरादैच्’ इत्यादि । परितः सर्वतो भाष्यन्ते नियमा याभिस्ताः परिभाषाः, यथा ‘इको गुणवृद्धी’ इत्यादि । यो विधीयते स विधिर्विधानं वा, यथा ‘सिचि वृद्धिः परस्मैपदेषु’ इत्यादि । निषिध्यन्ते निवार्यन्ते कार्याणि यैस्ते निषेधाः, यथा ‘न धातुलोप आर्द्धधातुके’ इत्यादि। नियम्यन्ते निश्चीयन्ते प्रयोगा यैस्ते नियमाः, यथा ‘अनुदात्तङित आत्मनेपदम् ‘ इत्यादि । अतिदिश्यन्ते तुल्यतया विधीयन्ते कार्याणि. यैस्तेऽतिदेशाः, यथा ‘आद्यन्तवदेकस्मिन्’ इत्यादि । अधिक्रियन्ते पदार्था यैस्तेऽधिकाराः, यथा ‘कारके’ इत्यादि ।
एषां सप्तविधानां सूत्राणां मध्याद्यतोऽयं परिभाषाणां व्याख्यानो ग्रन्थोऽस्ति, तस्मात्पारिभाषिको वेदितव्यः ।
भाषार्थः- सूत्र सात प्रकार के होते हैं- संज्ञा, परिभाषा, विधि, निषेध, नियम, अतिदेश, अधिकार ।